Kamil Porembiński
To pytanie powraca nieustannie w rozmowach z klientami, którzy zastanawiają się nad przeniesieniem swojej infrastruktury IT do środowiska chmurowego. Dla wielu firm chmura brzmi jak obietnica – elastyczność, skalowalność, brak konieczności inwestowania w kosztowny sprzęt oraz możliwość uruchomienia usług niemal natychmiastowo. Z drugiej strony pojawiają się obawy, często związane z utratą kontroli nad danymi, ryzykiem ich wycieku czy niezgodnością z obowiązującymi przepisami.
Czy te obawy są uzasadnione? Dla porównania – w tradycyjnym modelu lokalnym firma sama odpowiada za zakup sprzętu, jego konfigurację, zabezpieczenia fizyczne serwerowni oraz ciągłą konserwację. W chmurze część tych obowiązków przejmuje dostawca, co może być zarówno zaletą, jak i źródłem nieporozumień. Przyjrzyjmy się bliżej mechanizmom, które czynią chmurę bezpieczną – lub nie – na przykładzie Amazon Web Services (AWS).
Bezpieczeństwo w chmurze to nie jednorazowe działanie, lecz proces, który opiera się na jasno określonym podziale obowiązków pomiędzy dostawcą usługi a klientem. AWS promuje koncepcję modelu współodpowiedzialności (Shared Responsibility Model), który zakłada wyraźny podział ról: AWS odpowiada za fizyczne bezpieczeństwo infrastruktury, sieci i warstwę wirtualizacji, natomiast klient musi zadbać o odpowiednią konfigurację instancji, aktualizacje systemów operacyjnych, zabezpieczenie danych i zarządzanie dostępem użytkowników. To kluczowy punkt odniesienia dla każdego, kto myśli o wdrożeniu rozwiązań chmurowych.
Zgodnie z tym modelem, AWS bierze na siebie odpowiedzialność za bezpieczeństwo infrastruktury, która obejmuje fizyczne centra danych, sprzęt serwerowy, infrastrukturę sieciową i hypervisor, czyli warstwę zarządzającą maszynami wirtualnymi. Wszystko, co dzieje się powyżej tej warstwy – systemy operacyjne, aplikacje, dane, konta użytkowników i sposób ich zabezpieczenia – leży po stronie klienta.
| Obszar | Chmura AWS | Klient |
|---|---|---|
| Infrastruktura fizyczna | Tak – sprzęt, sieć, centra danych | Nie |
| Bezpieczeństwo chmury | Tak – zabezpieczenia fizyczne i sieciowe | Tak – konfiguracja dostępu (IAM, firewalle) |
| Zarządzanie systemem i danymi | Nie – systemy operacyjne, dane, backupy | Tak – aktualizacje, szyfrowanie, kopie |
| Aplikacje i konfiguracje | Nie | Tak – aplikacje, konfiguracja usług AWS |
| Zgodność z RODO / normami | Odpowiada za zgodność infrastruktury AWS | Klient musi zadbać o zgodność swojego przetwarzania danych |
To oznacza, że klient nie może zakładać, że skoro dane są „w chmurze”, to są automatycznie bezpieczne. To klient decyduje, kto ma dostęp do środowiska, jakie są hasła, czy aktualizacje są instalowane na czas, czy serwery są odpowiednio skonfigurowane. W praktyce wielu użytkowników nie zdaje sobie sprawy z tej odpowiedzialności. Dlatego coraz więcej firm decyduje się na współpracę z partnerami technologicznymi, zwłaszcza po doświadczeniach, które pokazały, jak łatwo można popełnić kosztowny błąd.
Przykładowo, jedna z firm, która samodzielnie wdrożyła środowisko w AWS, przez kilka miesięcy nie zauważyła, że dostęp do jednej z instancji był otwarty publicznie. Dopiero audyt przeprowadzony przez zewnętrznego partnera wykazał lukę, którą ktoś mógłby łatwo wykorzystać. Profesjonaliści pomogli nie tylko ją załatać, ale też wdrożyć polityki dostępu, których wcześniej w ogóle nie brano pod uwagę. którzy specjalizują się w administracji środowiskami chmurowymi. Profesjonalna opieka oznacza nie tylko sprawne wdrożenie i konfigurację, ale również ciągły nadzór nad bezpieczeństwem, bieżące aktualizacje, reagowanie na incydenty i dostosowywanie środowiska do zmieniających się zagrożeń oraz potrzeb firmy.
Wiele organizacji pyta również, czy przechowywanie danych w chmurze publicznej jest zgodne z europejskim rozporządzeniem RODO. To ważna kwestia – szczególnie dla firm, które przetwarzają dane osobowe klientów lub pracowników. Odpowiedź brzmi: tak, chmura może być zgodna z RODO, ale tylko pod warunkiem odpowiedniego zarządzania nią. Kluczowe jest wybranie właściwego regionu przechowywania danych – najlepiej na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego – oraz zapewnienie, że każda operacja przetwarzania danych ma swoją podstawę prawną.
AWS oferuje szeroką gamę narzędzi wspierających zgodność z RODO, jak również z innymi regulacjami branżowymi i międzynarodowymi, takimi jak HIPAA, PCI DSS czy ISO 27001 – w tym szyfrowanie danych w spoczynku i w trakcie przesyłu, szczegółowe logowanie dostępu, zarządzanie tożsamościami oraz gotowe raporty i mechanizmy audytowe. Niemniej jednak to klient pełni rolę administratora danych w rozumieniu RODO – to on ustala cele i sposoby ich przetwarzania. Dlatego konieczna jest nie tylko znajomość narzędzi, ale również odpowiednia konfiguracja środowiska i polityk bezpieczeństwa.
Jednym z filarów bezpieczeństwa w chmurze, który często jest pomijany lub traktowany drugorzędnie, są kopie zapasowe. Tymczasem dobrze zaprojektowany system backupów to często ostatnia linia obrony przed utratą danych – niezależnie od tego, czy wynika ona z ataku złośliwego oprogramowania, błędu użytkownika, czy awarii technicznej. AWS oferuje wiele rozwiązań w zakresie tworzenia i przechowywania backupów. Możemy korzystać z migawkowych kopii dysków EBS, wersjonowania plików w S3, polityk backupowych zautomatyzowanych w usłudze AWS Backup, a także z przechowywania danych w różnych regionach lub strefach dostępności. Możliwość ustawienia harmonogramów tworzenia kopii, określenie polityki retencji oraz szyfrowania to elementy, które mogą znacząco podnieść poziom zabezpieczeń.
Nie mniej ważne jest regularne testowanie kopii zapasowych. Wielu administratorów przekonuje się o ich bezużyteczności dopiero w momencie, gdy okazuje się, że nie można ich przywrócić. Dlatego jednym z naszych standardowych działań dla klientów jest testowe odtwarzanie danych w środowisku izolowanym, co pozwala zweryfikować skuteczność całego mechanizmu backupowego i przygotować się na realny scenariusz awaryjny.
Czy zatem chmura jest bezpieczna? Tak – pod warunkiem, że wiemy, jak z niej korzystać. Chmura to narzędzie, a nie magiczne rozwiązanie eliminujące wszystkie zagrożenia – podobnie jak samochód, który sam z siebie nie gwarantuje bezpiecznej jazdy. Dopiero w rękach przeszkolonego kierowcy, z odpowiednią wiedzą i na bieżąco serwisowany, staje się bezpiecznym środkiem transportu. Tak samo chmura wymaga świadomego użytkowania i odpowiedniego zarządzania. Zaprojektowana z głową, monitorowana na bieżąco i rozwijana razem z organizacją może być znacznie bezpieczniejsza niż wiele tradycyjnych rozwiązań lokalnych. Ale – i to ważne – wymaga wiedzy, uwagi i odpowiedzialności.
Tak jak nie prowadzimy firmy bez księgowego, tak nie powinniśmy zarządzać chmurą bez odpowiedniego wsparcia technicznego. Dlatego dobrze dobrany partner technologiczny to nie koszt – to inwestycja w bezpieczeństwo i spokój.
